Alfabeta goto

De Vicipedia

La alfabeta goto es un sistem de scrive creada par Wulfila, e usada sola per scrive la lingua goto antica. Ante la crea de la alfabeta goto, lo es posible ce goto ia es scriveda usante runas. Wulfila ia usa sua alfabeta per tradui la Biblia a goto. La plu de leteras es derivada de la alfabeta elinica, con alga de la alfabeta latina e la alfabeta de runas. La nomes de la leteras veni clar de la nomes usada en la alfabeta de runas.

Orijina[edita | edita la fonte]

On crede ce Ulfias ia eleje evita la usa de la alfabeta runal per sua ojeto, car lo ia es liada a la crede pagan. Ance, un alfabeta basida en elinica ia aida integra la nasion goto a la cultur elinica-roman de sirca la Mar Negra.

Leteras
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+1033x 𐌰 𐌱 𐌲 𐌳 𐌴 𐌵 𐌶 𐌷 𐌸 𐌹 𐌺 𐌻 𐌼 𐌽 𐌾 𐌿
U+1034x 𐍀 𐍁 𐍂 𐍃 𐍄 𐍅 𐍆 𐍇 𐍈 𐍉 𐍊

Pronunsia[edita | edita la fonte]

Un paje de la Codex Argenteus, la Biblia de Wulfila
orijinal transcrive sona
𐌰 a /a/, /aː/1
𐌰𐌹 ai /ɛ/, /ɛː/2
𐌰𐌿 au /ɔ/, /ɔː/2
𐌴 e /eː/
𐌴𐌹 ei /iː/
𐌹 i /i/
𐌹𐌿 iu /iu/
𐍉 o /oː/
𐌿 u /u/, /uː/1
1 ante h, ƕ, r - /a/, /u/ es longa
2 ante h, ƕ, r - /ai/, /au/ es corta
orijinal transcrive sona
𐌱 b /b/, /β/1
𐌳 d /d/, /ð/1
𐍆 f /ɸ/
𐌲 g /ɡ/, /ɣ/, /x/, /ŋ/, /ɡʷ/123
𐌷 h /h/
𐍈 ƕ /hʷ/
𐌾 j /j/
𐌺 k /k/
𐌻 l /l/
𐌼 m /m/
𐌽 n /n/
𐍀 p /p/
𐌵 q /kʷ/
𐍂 r /r/
𐍃 s /s/
𐍄 t /t/
𐌸 þ /θ/
𐍅 w /w/
𐌶 z /z/
1 b, d, g deveni /β/, /ð/, /ɣ/ pos vocales, ante un sona vosida
2 g deveni /x/ pos un vocal, ante un sona nonvosida
3 gk es pronunsiada /ŋk/; gg es pronunsiada /ŋɡʷ/.

Referes[edita | edita la fonte]

  • Cercignani, Fausto, The Elaboration of the Gothic Alphabet and Orthography, in “Indogermanische Forschungen”, 93, 1988, pp. 168–185.
  • Dietrich, Franz (1862). Über die Aussprache des Gotischen Wärend der Zeit seines Bestehens. Marburg: N. G. Elwert'sche Universitätsbuchhandlung.
  • Friesen, Otto von (1915). "Gotische Schrift" in Hoops, J. Reallexikon der germanischen Altertumskunde, Bd. II. pp. 306–310. Strassburg: Karl J. Trübner.
  • Haarmann, Harald (1991). Universalgeschichte der Schrift. Frankfurt: Campus.
  • Jensen, Hans (1969). Die Schrift in Vergangenheit und Gegenwart. Berlin: Deutscher Verlag der Wissenschaften.
  • Kirchhoff, Adolf (1854). Das gothische Runenalphabet. Berlin: Wilhelm Hertz.
  • Weingärtner, Wilhelm (1858). Die Aussprache des Gotischen zur Zeit Ulfilas. Leipzig: T. O. Weigel.
  • Zacher, Julius (1855). Das gothische Alphabet Vulvilas und das Runenalphabet. Leipzig: F. A. Brockhaus.


Sistemes de scrive model
Logografias Cuneforma | Ieroglifos | Xines | Canji | Maia
Silabarios Tsalagi | Canadianes orijinal | Catacana | Hiragana | Linial B
Abjades Alfabeta orijinal | Arabi | Fenisia | Arami | Ivri | Maniste | Nabatea | Sogdian | Suri | Tifinagh | Ugaritica
Abugidas Bangla | Brami | Calinga | Canada | Caxmiri | Devanagari | Granta | Gujurati | Gupta | Gurmuci | Hanunuo | Itiopian | Mianmar | Odia | Sindi | Sinhales | Tai | Tamil | Telugu | Tengwar | Tibetan | Tocarian
Alfabetas completa Adlam | Bopomofo | Cartuli | Cirilica | Copta | Deseret | Deutx | Elinica | Eres | Etrusca | Glagolitica | Goto | Haieren | Hangul | Latina | Mandaia | Mongol | Ogam | N'ko | Runas | Shaw | Turces vea | Uigur
Otra cosas Scrive corente | Stenografia | Transcrive | Alfabeta Fonetical Internasional (AFI) | Unicode