Persia

De Vicipedia
Mapa de la Impero Acemenan, ance nomida la Impero Persian

Persia refere a la rejion de Asia sude-ueste, de sirca 550 aec a sirca 651 ec. La estende de la rejion varia multe tra la sentenios, ma lo ia es sentrida en la area cual es aora la nasion de Iran. A veses, lo ta inclui Turcmenistan, Uzbecistan, Tadjicistan, Afganistan, e Azerbaijan, e partes grande de Turcia, Irac, e Pacistan. Lo ia inclui la plu de Asia sude-este, e an Egipte e Elas.

La Impero Persian (persian: شاهنشاهی ایران‎, Šâhanšâhiye Irân, "Iran imperial") refere a cualce de un serie de dinastias cual ia es sentrida en cual es nomida aora Iran. La nom "Persia" es de la elinica Περσίς per un tribu de iranianes, ci ia invade la area Parsa en la sude-ueste de Iran moderne (aora "Fars"), e ci ia es la iranianes con cual la elinicas ia es la plu familiar. Esta tribu ia deveni la prima renores de la area intera. La prima dinastia de la impero ia es creada par la familia Acemenan, fundida par Ciro la grande en 550 aec cuando el concista la imperos de la medianes, lidianes, e babilonianes.

Lo ia covre multe de la mundo antica cuando lo ia es concistada par Alexandro la grande. La site Persepolis es la loca istorial la plu famosa relatada a la Impero Persian en esta eda, e a es un Loca de Erita Mundal de UNESCO de 1979. La concistas par Alexandro ia deveni la Impero Seleucan, un impero eleniste, pos sua mori en 323 aec.

Un area de Persia nomida Partia, ia es vinseda par un tribu de iranianes nomida la parnas, ci alora ia vinse la seleucanes e ia crea la Impero Partian (247 a 224 aec).

La Impero Partian ia es alora concistada par la dinastia Sasan, creante la Impero Sasanan, cual rena la area de 224 aec a 651 ec. Esta impero ia deveni un potia multe forte, menasante la Impero Roman Este (e Bizantia) per sentenios. Lo ia es la culmina de la cultur persian, e ia influe la artes de la cultures de Europa e Asia, e ia es la funda de la artes de la eda de Islam.

En 651, la Impero Sasanan ia es concistada par la arabis, ci ia introdui islam e ia fundi un califia an plu grande ca la imperos a ante. An ce la relijio xef de Persia antica ia es la relijio nativa zoroastrisme, lo ia es sustituida par islam, cual ia ateni un majoria en la sentenio 10.

La tribus de mongoles e turces ia es unida su Txingis Han sirca 1206, e en 1221 los concista Persia este.

La Impero Safavid ia es la prima Impero Persian fundida pos la concista de Persia par ala arabis su Xa Ismail. Los ia ateni controla de la area e renova la identia persian (pd iranian) ala. Leteratur, arte, e arciteta ia flori en esta eda denova. La safavides ia proclama ance ce islam xia ta es la relijio ofisial de la impero, cual pone los contra sua visinas, la Impero Osmanan, cual ia ave islam suni como sua relijio ofisial. De alora, la diferes entre la du setos ta deveni political e internasional.