Constitui de la Nasiones Unida

De Vicipedia
La xeferia de la Nasiones Unida en Nova York

La Constitui de la Nasiones Unida de 1945 es la trata fundal de la Nasiones Unida, un organiza intergovernal. Lo ia es suscriveda en San Fransisco, SUA, a 26 junio 1945 par 50 de la 51 membros orijinal (Polsca ia suscrive du mensas plu tarde). Lo comensa vera a 24 otobre 1945, pos es validida par la sinco membros orijinal de la Consilio de Securia de la Nasiones Unida: Xina (orijinal Taiuan, plu tarde la Republica de la Popla de Xina), Frans, la [Uni de Republicas Sosialiste Soviet]] (plu tarde Rusce), la Rena Unida, e la Statos Unida de America.

La plu de nasiones en la mundo es aora membros. 24 otobre ia es declarada como la Dia de Nasiones Unida par la Asembla Jeneral de la Nasiones Unida.

La constitui es composada de un preambul e 19 capitoles:

  • Capitol 1 introdui la intendes de la Nasiones Unida, incluinte la furni importante de la manteni de pas e securia internasional. Esta es intera reproduida a su.
  • Capitol 2 defini la criterios per membria en la Nasiones Unida.
  • Capitoles 3 a 15, la parte la plu grande de la constitui, descrive la departes e instituis de la NU e sua potias individua.
  • Capitoles 16 e 17 descrive la ordinas per integra la NU con leges internasional ja instituida.
  • Capitoles 18 e 19 descrive la ordinas per cambia e validi la constitui.

Preambul[edita | edita la fonte]

Nos la poplas de la Nasiones Unida ia determina...

  • per salva jeneras seguenta de la tormenta de gera, cual ia trae triste nonarada a umania a du veses en nosa vives intera, e
  • per reafirma la fide en diretos umana fundal, en la dinia e valua de la person umana, en la diretos egal de omes e femes e de nasiones grande e peti, e
  • per institui states su cual justia e respeta per la obligas cual deriva de tratas e otra fontes de lege internasional pote es mantenida, e
  • per promove progresa sosial e normas plu bon de vive en libria plu grande,

e per esta goles...

  • per pratica tolera e vive con lunlotra en pas con lunlotra como bon visinas, e
  • per uni nosa fortia per manteni pas e securia internasional, e
  • per serti, par la aseta de prinsipes e la institui de metodos, ce forsa armada ta no es usada, estra en la interesa comun, e
  • per emplea prosedes internasional per la promove de avansa economial e sosial per tota poplas,

ia decide ce nos combina nosa labora per ateni esta goles.

Donce, nosa governas individua, par representores asemblada en la site de San Fransisco, ci ia esibi ce sua potias plen ia es trovada como en un forma bon e espetada, ia acorda a esta Consitui de la Nasiones Unida e institui donce un organiza internasional cual va es nomida la Nasiones Unida.

Capitol 1 - Intendes e prinsipes[edita | edita la fonte]

Article 1[edita | edita la fonte]

La intendes de la Nasiones Unida es:

1. per manteni pas e securia internasional, e donce ata con medias coletiva e efetosa per la preveni e sutrae de menasas a pas, e per la supresa de atas de viole e otra rompes de la pas, e causa par metodas pasosa e conformante con la prinsipes de justia e lege internasional, ajusta o calmi de disputas internasional o situas cual pote resulta en un rompe de pas;

2. per developa relatas amin entre nasiones fundida sur respeta per la prinsipe de diretos egal e la autonomia de poples, e enata otra medias per forti pas universal;

3. per ateni coopera internasional en la solve de problemes internasional economial, sosial, cultural, o umaniste, e en promove e coraji respeta per diretos uman e per la librias fundal per tota sin distingui de raza, seso, lingua, o relijio;

4. e per es un sentro per armoni la atas de nasiones en ateni esta goles comun.

Article 2[edita | edita la fonte]

La organiza e sua membros, per ateni la intendes declarada en article 1, va ata en acorda con la prinsipes seguente:

1. La organiza es fundida sur la prinsipe de egalia autonom de tota sua membros.

2. Tota membros, per securi per tota la diretos e benificas resultante de membria, va sasia en bon fide la obligas otenida par los en acorda con esta constitui.

3. Tota membros va solve sua disputas internasional par metodos pasosa en un modo cual no ta menasa la pas, securia, e justia internasional.

4. Tota membros va asteni, en sua relatas internasional, de la usa de menasa o usa de forsa contra la unia teritorial o autonomia politica de cualce stato.

5. Tota membros va dona cada aida a la Nasiones Unida en cualce ata nesesada en acorda con esta constitui, e va asteni de aida cualce stato contra cual la Nasiones Unida ata preveninte o enforsante.

6. La organiza va serti ce statos cual no es membros de la Nasiones Unida ta ata en acorda con esta prinsipes si lo ta es nesesada per la manteni de pas e securia internasional.

7. No cosa contenida en esta constitui va autori la Nasiones Unida per interveni en casos cual es esensal en la autoria interna de cualce stato o va esije ce membros ta sede tal casos per solve su esta constitui; ma esta prinsipe no va prejudi la aplica de enforsa su capitol 7.